بررسی نشانه‌شناختی سیر رسانه‌ایِ خط تا خوش‌نویسی فارسی

  چکیده نشانه‌ها تنها ابزار ارتباطی واجد معنا می‌باشند که ویژگی منحصر‌به‌فرد آن‌ها در وابستگی به بسترهای فرهنگی و تاریخی، نحوه رشد معرفت بشری را آشکار نموده و می‌توان این امر را با تاکید بر روابط میان نشانه‌ها و معنای آن‌ها با عالم خارج بررسی نمود. پژوهش حاضر در تلاش است، تا با تکیه بر دو ساحت نظام نشانه‌ای و فرآیند نشانگی، به تحلیل نشانه‌شناختی سیر تحول خط تا خوش‌نویسی فارسی بپردازد. پرسش این است که، چگونه می‌توان در رسالت رسانه‌ایِ خط و خوش‌نویسی، نسبتی با نظام نشانه‌ای و فرآیند نشانگی مبتنی بر نقاط اشتراک آن‌ها یافت؟ هدف پژوهش، بر تبیین زمینه‌های وابستگیِ ریشه‌های مشترک، میان خط و نوشتار با نظام نشانه‌شناختی استوار است که به شیوه تطبیقی– تحلیلی و در راستای مطالعه منابع معتبر مکتوب و اسناد تصویری به روش کیفی توصیف می‌گردد. بدین‌منظور با توجه به سیر تحول نشانه‌شناختی خط تا خوش‌نویسی، ابتدا، نقش نظام نشانه‌ای، در این میان احراز شده و سپس، لایه‌های اشتراک میان آن‌ها در برخورد با مولفه‌های فرآیند نشانگی تبیین می‌گردد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که، خط و خوش‌نویسی در سیر تحولات خویش، همواره، زبان بصری بدیعی خلق نموده که می‌توان دگرگونی آن‌ها را در انواع نظام نشانه‌ایِ شمایلی، نمایه‌ای، نمادین و انتزاعی جستجو نمود. این در حالی است که، نسبت میان آن با فرآیند نشانگی و در قالب دریافت متعلق‌نشانه‌شناختی، نمود و تفسیر نیز آشکار می‌گردد.